Historical biogeography of the lacertid lizard Mesalina in North Africa and the Middle East.

Kapli, P., Lymberakis, P., Crochet, P.-A., Geniez, P., Brito, J.C., Almutairi, M., Ahmadzadeh, F., Schmitz, A., Wilms, T., Pouyani, N.R., Poulakakis, N. 2015. Historical biogeography of the lacertid lizard Mesalina in North Africa and the Middle East. Journal of Biogeography, doi: 10.1111/jbi.12420.

H Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική συνιστούν τη «Σαχαρο-Αραβική» ζωογεωγραφική περιοχή η οποία χαρακτηρίζεται από το ευρύτερο σύστημα θερμών ερήμων. Η περιφέρεια της ερημικής ζώνης έχει ήδη αναγνωριστεί κατά τόπους (π.χ. Μεσογειακή ζώνη Β. Αφρικής και Μέσης Ανατολής) ως ζώνη υψηλής βιοποικιλότητας. Η γνώση μας ωστόσο για τη βιοποικιλότητα της κυρίως Σαχαρο-Αραβικής περιοχής παραμένει περιορισμένη. Σκοπός της εργασίας ήταν η συνεισφορά στην κατανόηση των ιστορικών διεργασιών που έχουν διαμορφώσει την πανίδας της περιοχής αυτής. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε η συστηματική μελέτη των σαυρών του γένους Mesalina (Sauria, Lacertidae) με ευρεία κατανομή στην περιοχή μελέτης και κοινή ονομασία δρομέας της ερήμου («desert runner»). Συνολικά συλλέχθηκαν 193 δείγματα τα οποία αντιστοιχούν στην πλειονότητα των ειδών (12 από τα 14) και το μεγαλύτερο μέρος της κατανομής του. Τα δείγματα αναλύθηκαν βάσει τριών γενετικών τόπων (δύο μιτοχονδριακών και ενός πυρηνικού), σύμφωνα με σύγχρονες φυλογενετικές και φυλογεωγραφικές μεθόδους. Συνολικά, το γένος παρουσίασε υψηλή γενετική διαφοροποίηση και πολύπλοκα φυλογενετικά πρότυπα (πάρα/πολυ-φυλίες) τόσο για τα μιτοχονδριακά όσο και για το πυρηνικό γονίδιο. Τα δεδομένα αυτά αλλάζουν σημαντικά την εικόνα μας για τη συστηματική και την γενετική ποικιλότητα της Mesalina ενώ παράλληλα αναδεικνύουν την ελλιπή μας γνώση για τη βιοποικιλότητα της περιοχής μελέτης. Σύμφωνα με τις φυλογεωγραφικές αναλύσεις, το γένος εμφανίστηκε κατά το πρώιμο Μειόκαινο (21-23 εκατομμύρια χρόνια πριν) στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις κύριες γεωγραφικές ομάδες: 1) Ιράν-Αφγανιστάν-Πακιστάν (M. watsonana), 2) Αραβία και Μέση Ανατολή (συμπλέγματα ειδών M. guttulata και συγγενικά είδη) και 3) Βόρεια Αφρική (σύμπλεγμα ειδών M. olivieri). Παρόμοιες ομαδοποιήσεις έχουν προσδιοριστεί και για άλλα είδη ερπετών με παρόμοια κατανομή (π.χ. Echis, Uromastyx, Stenodactylus). Η κύρια πηγή διαφοροποίησης για όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι η κίνηση της Αραβικής Χερσονήσου, η οποία έχει δώσει έναυσμα σε πολλαπλά επεισόδια βικαριανισμού και διασποράς. Συνδυαστικά με την κίνηση αυτή φαίνεται να έχουν δράσει οι κλιματικές διακυμάνσεις από το Μειόκαινο και έπειτα. Τα είδη του γένους Mesalina είναι πιθανώς πιο επιρρεπή σε διασπορά σε σύγκριση με άλλα είδη που έχουν μελετηθεί στην περιοχή αφού παρατηρείτε ότι έχουν μετακινήθηκαν από την Αραβία στην Αφρική και ανάποδα πολλές φορές.

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jbi.12420/abstract