Kaloveloni A., Tscheulin T., Petanidou T. Geography, climate, ecology: What is more important in determining bee diversity in the Aegean Archipelago? Journal of Biogeography https://doi.org/10.1111/jbi.13436.
Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την α- και β-ποικιλότητα έχει πρωτεύουσα σημασία για την οικολογική και βιογεωγραφική έρευνα. Ειδικά στα αρχιπελάγη, τα πρότυπα ποικιλότητας έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω των ποικίλλων παραγόντων που τα επηρεάζουν. Στην παρούσα έρευνα ελέγχεται η σημασία των κλιματικών και οικογεωγραφικών παραγόντων που διαμορφώνουν τα πρότυπα της α- και β-ποικιλότητας των ειδών μελισσών του Αιγαίου, το οποίο αποτελεί θερμό σημείο ποικιλότητας των άγριων μελισσών.
Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου συλλέχθηκαν άγριες μέλισσες με συστηματικές δειγματοληψίες που έλαβαν χώρα σε 100 δειγματοληπτικά σημεία σε 19 νησιά του Αιγαίου. Ελέγχθηκε, με τη χρήση γενικευμένων γραμμικών μοντέλων, η επίδραση των (1) κλιματικών (μέση ετήσια θερμοκρασία και βροχόπτωση), (2) γεωγραφικών (έκταση νησιών, αναλογία περιβάλλουσας χερσαίας έκτασης για κάθε νησί, κοντινότερη απόσταση από κλιματικά παρόμοια χερσαία έκταση, και μέγιστο τμήμα της μικρότερης διαδρομής προς το κοντινότερο νησί ή ηπειρωτική περιοχή), και (3) οικολογικών (ανθική αφθονία) παραγόντων στην ποικιλότητα άγριων μελισσών. Με τη χρήση πολλαπλών μοντέλων σχέσης αριθμού ειδών – μεγέθους νησιών, τα νησιά ταξινομήθηκαν σύμφωνα με τον παρατηρούμενο πλούτο ειδών με σκοπό την εύρεση των νησιών με την υψηλότερη ποικιλότητα άγριων μελισσών. Τέλος, με τη χρήση μοντέλων πολλαπλής παλινδρόμησης, εκτιμήθηκε η επίδραση των παραπάνω κλιματικών και οικογεωγραφικών παραγόντων στη β-ποικιλότητα και στις συνιστώσες αυτής, δηλαδή στην αντικατάσταση των ειδών και στον εγκιβωτισμό.
Βρέθηκε ότι ο πλούτος ειδών σχετίζεται θετικά με την έκταση των νησιών, η οποία αποτελεί την πιο σημαντική μεταβλητή πρόβλεψης. Επίσης, σχετίζεται θετικά, κατά φθίνουσα τάξη, με την αναλογία της περιβάλλουσας το νησί χερσαίας έκτασης, τη βροχόπτωση, και την ανθική αφθονία, ενώ η θερμοκρασία έχει αρνητική επίδραση. Βάσει των μοντέλων σχέσης αριθμού ειδών – μεγέθους νησιών, η Σαμοθράκη και η Κέα κατατάσσονται, μεταξύ των νησιών μελέτης, ως κέντρα υψηλής ποικιλότητας ειδών μελισσών. Τέλος, βρέθηκε ότι η β-ποικιλότητα συνίσταται κυρίως από την αντικατάσταση των ειδών, η οποία είναι θετικά συσχετισμένη με τη διαφορά βροχόπτωσης. Ο εγκιβωτισμός παρουσιάζει θετική συσχέτιση με τη διαφορά στην έκταση των νησιών και την αναλογία της περιβάλλουσας χερσαίας έκτασης.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη σημασία των γεωγραφικών και κλιματικών παραγόντων στη διαμόρφωση των προτύπων της α- και β-ποικιλότητας στο Αιγαίο. Προτείνεται, λοιπόν, οι παράγοντες αυτοί να συμπεριλαμβάνονται, ως κρίσιμοι, στην ανάλυση πρόβλεψης των αποκρίσεων της μελισσοποικιλότητας σε μελλοντικές περιβαλλοντικές αλλαγές.